Pozorište za njegove ljubitelje predstavlja skoro pa sveto mesto, tradiciju kojoj se rado vraćaju i beskrajni izvor zabave i pouke kojima teže. Uticaj pozorišta ogroman je na pojedinca, ali i na dramski tekst, koji se često prilagođava pozorištu za koje se piše. Razvoj pozorišta prati se od antičkog doba, a tada razvijena pravila još uvek su na snazi. Na početku, pozorište je prikazivalo jednog glumca i hor, a postojao je i glasnik, čiji je zadatak bio izveštavanje o događajima van scene. Smatra se da se prvo razvila tragedija iz ditiramba, pesme u čast boga Dionisa, a veruje se da je tvorac tragedije Tespis, koji je uz pratnju hora i kostimiran izigravao mitske likove. Mrđutim, tek je Eshil na scenu uveo drugog glumca, čime je stvorena bitna pretpostavka dramske forme, jer tako dolazi do dijaloga i razvitka dramske radnje. Trećeg glumca na scenu uvodi Sofokle, ali i kod njega hor ima značajnu ulogu, a tek će kod Euripida hor izgubiti svoju nekadašnju funkciju i biti samo lirski umetak.
Dionijske predstave bile su deo kolektivnog rituala, a tada su priređivana i dramska takmičenja, koja su privlačila veliki broj ljudi, pa su za tu priliku podizana prostrana otvorena gledališta nazvana teatron. Ispred se nalazio polukružni prostor, orkestra, u čijem je centru bio žrtvenik, a iza tog prostora nalazila se zgrada koju su Grci zvali skena, a koja je služila za pripremu i rekvizite glumaca. Njen prednji zid služio je kao kulisa, koja je obično predstavljala ulaz u hram ili dvor, a drugog dekora nije bilo. Predstave su se igrale po danu, pa nije bilo ni scenskog osvetljenja. Glumci su na noge navlačili visoke koturne, a na lice stavljali prepoznatljivu tragičnu masku.
Pozorište je za Rimljane bilo višeznačajno, jer je uticalo na budućnost i kvalitet rimske književnosti, a kroz osvojene teritorije, ovaj narod je uspevao da sačuva i održi svoj vid drame.
Tokom 19. veka, pozorište se u svetu deli na rani i kasni period, u kojima dominiraju melodrama i romantizam. Melodrama dolazi iz Francuske, a u Nemačkoj se razvija nemački romantizam, što je posledica preobražaja pozorišne arhitekture, kostimografije i scenografije.
U Srbiji je prva predstava odigrana u Sremskim Karlovcima 1734, čime počinje novija dramska književnost našeg naroda. Prve predstave bile su školske drame, odnosno amatersko predstavljanje. Glumce-đake počinju da zamenjuju odrasli glumci, a prva profesionalna pozorišna grupa nastaje 1838. U Novom Sadu. Leteće diletantsko pozorište, kako se zvalo, igralo je u Novom Sadu, Zemunu i Pančevu, zatim u Zagrebu, a februara 1842. Spojilo se u Teatar na Đumruku u Beogradu, te tako postalo profesionalno. Tokom 19. Veka, repertoare srpskih pozorišta krase nacionalna i rodoljubiva dela, a dominantni su istorija drame i tragedija poznog romantizma. Nakon Drugog svetskog rata dolazi do razvoja pozorišta, kada je oblikovan ozbiljniji odnos prema stvaralaštvu i umetničkim ambicijama.
Izvori:
Z. Lešić, Teorija književnosti
https://www.rastko.rs/isk/isk_18.html
Autor: Ganja Nikolić
Leave A Comment